Takie pytanie często zadają sobie rodzice małych dzieci.

Ryzyko, że nieuodpornione dziecko zachoruje na ospę wietrzną jest duże.

Rocznie rejestruje się w Polsce około 150-220 tysięcy zachorowań, większość stanowią dzieci do 10 r.ż. 1000- 1300 osób rocznie jest hospitalizowanych z powodu ciężkiego przebiegu tej choroby.

Choroba jest bardzo zaraźliwa. Wirus przenosi się drogą kropelkową oraz z ruchem powietrza. Osoba chora na ospę wietrzną zakaża już 1-2 dni przed wystąpieniem wysypki, dlatego bardzo często rodzic nie zdaje sobie sprawy z tego, że jego dziecko zostało narażone na zachorowanie. Okres wylęgania wynosi od 10 do 21 dni, średnio 14 dni (może ulec wydłużeniu do 28 dni u osób ze zmniejszoną odpornością).

Dlaczego boimy się zachorowań na ospę wietrzną?

Ospa zazwyczaj jest łagodną chorobą wieku dziecięcego, ale nawet w tej postaci daje duże dolegliwości- występowanie zmian skórnych z towarzyszącym świądem i gorączką powoduje, że dziecko czuje się źle.

Jeśli dojdzie do rozwoju ospy wietrznej u młodzieży i osób dorosłych najczęściej przebieg zakażenia jest cięższy, z większym odsetkiem powikłań.

Powikłania ospy mogą wystąpić u chorych w każdym wieku
Do najczęstszych należą wtórne zakażenie bakteryjne wykwitów: ropowica, pęcherzyca gronkowcowa, róża, ropnie skóry,  zapalenie skóry i tkanki podskórnej, martwicze zapalenie powięzi. W wyniku tych nadkażeń może rozwinąć się posocznica. Zakażenia bakteryjne najczęściej wywołane są przez gronkowca złocistego lub paciorkowca beta-hemolizującego typu A.

Rzadsze, ale groźne powikłania dotyczą ośrodkowego układu nerwowego- najczęściej występujące pod postacią zapalenia móżdżku. To powikłanie obserwuje się z częstością 1:4000 przypadków ospy wietrznej. Nie znamy grup ryzyka jego występowania, co oznacza, że praktycznie u każdego dziecka zakażonego wirusem ospy wietrznej ryzyko jest takie samo. Rzadziej dochodzi do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu, jednak przebieg tej ostatniej postaci jest groźniejszy. Do częstych powikłań należy też zapalenie płuc.

Znany jest również szereg rzadszych powikłań, dotyczących serca, wątroby, stawów i in.

Warto wspomnieć też o tym, jak niebezpieczna jest ospa u kobiet ciężarnych . Ciąża jest czynnikiem ryzyka ciężkiego przebiegu ospy oraz wystąpienie powikłań (np. ciężkie ospowe zapalenie płuc), ale może być też przyczyną wad wrodzonych płodu, jak również ospy wietrznej u noworodka (ciężki przebieg).

Czy umiemy zapobiegać?

Tak- dostępne są szczepionki zapobiegające zachorowaniom. Pełen schemat szczepienia przeciw ospie wietrznej składa się z 2 dawek podawanych w odstępie 6 tygodni do 3 miesięcy.
Jaka jest skuteczność szczepień?

Już ok 2 tygodnie po pierwszej dawce zaszczepiona osoba uzyskuje pewną ochronę. Skuteczność 1 dawki w zapobieganiu ospie wietrznej wynosi ok 82%, ale skuteczność w zapobieganiu ciężkiemu przebiegowi jest bliska 100%. Skuteczność 2 dawek w zapobieganiu zachorowaniu wynosi 92%-98% , a ospie o ciężkim przebiegu 100%.

Czy szczepienie jest bezpieczne?

Tak- szczepionka przeciw ospie wietrznej jest bezpieczna.

Jest to preparat zwierający żywe, atenuowane wirusy, czyli takie, które są pozbawione właściwości wywołania choroby. W przypadku szczepionek zawierających żywe drobnoustroje przeciwwskazaniem są ciężkie niedobory odporności. Kwalifikację do szczepienia zawsze przeprowadza lekarz. Szczepionki nie należy podawać kobietom w okresie ciąży.

Wśród objawów poszczepiennych najczęściej obserwuje się gorączkę, która występuje w drugim tygodniu po sczepieniu, odczyny miejscowe, czasami pojawiają się pojedyncze pęcherzyki ospopodobne. Niezbyt często występują bóle mięśni, stawów, głowy.

Czy możemy zapobiec ospie wietrznej po kontakcie z chorym dzieckiem?
 

Tak, jeśli podamy szczepionkę do 3 dni po ekspozycji, wówczas skuteczność w profilaktyce ciężkiej ospy wietrznej wynosi ≥90%, mamy również dużą szansę, że dziecko nie zachoruje. Jeśli nie zdążymy w ciągu 3 dni i podamy szczepionkę do 5 dni po ekspozycji – skuteczność  w zapobieganiu ciężkiej ospie wietrznej wynosi ok 70% .

Na pytanie : „przechorować czy zapobiegać” odpowiedź może być tylko jedna. Nie narażajmy naszych dzieci na uciążliwą i obarczoną ryzykiem powikłań chorobę mając do dyspozycji bezpieczne i skuteczne szczepionki.

Piśmiennictwo:

1. Marin M.:Varicella prevention in the United States: a review of successes and challenges. Pediatrics. 2008 Sep;122(3):e744-51.
2. Mayers M et al.: Varicella-zoster virus w Nelson Textbook of Pediatrics, 18 ed. 2007: 11366-1372
3. Prevention of Varicella. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR June 22, 2007 / 56(RR04);1-40