Co oznacza termin nietrzymanie moczu? Jak wielu kobiet on dotyczy?

Nietrzymanie moczu zgodnie z definicją IUGA/ICS z 2010r. to objaw zdefiniowany jako niekontrolowany, niezależny od woli wyciek moczu.

Dotyczy obojga płci, jednak kobiety cierpią z tego powodu dwa razy częściej niż mężczyźni.

Większość z nas, słysząc termin „nietrzymanie moczu”, automatycznie myśli o kobietach po menopauzie, starszych paniach, które miewają „takie” problemy. Nic bardziej mylnego: choć problem ten dotyczy najczęściej właśnie kobiet po czterdziestce, to nie omija też młodszych kobiet. Statystyki są bezlitosne: nietrzymanie moczu dotyczy 17- 60% społeczeństwa. W Polsce objawy nietrzymania moczu wymagające diagnostyki i leczenia pojawiają się u około 4 mln osób. 

Jakie objawy powinny mnie zaniepokoić?

- odczuwanie nagłej, nieodpartej potrzeby oddawania moczu,

- częste uczucie niezupełnego opróżnienia pęcherza po mikcji,

- korzystanie z toalety kilka razy w ciągu nocy,

- gubienie moczu w drodze do toalety.

Jak wygląda profilaktyka w nietrzymaniu moczu?

Ze względu na różnorodne czynniki ryzyka, profilaktyka nietrzymania moczu jest trudna i nie zawsze skuteczna. Opiera się głównie na utrzymaniu należnej masy ciała, unikaniu infekcji urogenitalnych, świadomym podejściu do ciąży i macierzyństwa, a także na ćwiczeniach wzmacniających mięśnie dna miednicy, których napięcie można poprawić pracując z rehabilitantem lub samodzielnie.

Czy są jakieś szczególne grupy ryzyka? Na co powinniśmy uważać?

Czynnikami ryzyka nietrzymania moczu są wiek, rodność, rasa, masa ciała, status hormonalny oraz dodatni wywiad rodzinny. Wszystkie operacje obejmujące usunięcie macicy i struktur ją podtrzymujących, mogą być przyczyną nietrzymania moczu wynikającą z odnerwienia spowodowanego mechanicznym przecięciem włókien nerwowych.

Wiek i wynikające z tego zmiany hormonalne  - obniżający się poziom estrogenów zmniejsza elastyczność mięśni dna miednicy i  predysponuje do nawracających infekcji pęcherza moczowego.

Inny powód to ciąże i porody. Należy dbać o prawidłową masę ciężarnej i unikać działań znacząco  zwiększających masę płodu. Płody o masie powyżej 4000g przez ostatnie tygodnie ciąży uciskają na mięśnie dna miednicy i często dochodzi do ich rozciągnięcia, odnerwienia i dysfunkcji. Dochodzi do uszkodzeń dna miednicy bez względu na ostateczną drogę porodu, naturalną czy cięciem cesarskim.

Negatywnie oddziałują także wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej, choroby płuc, wyczynowe uprawianie sportu czy nadużywanie leków.

Pani Doktor gdy podejrzewamy u siebie nietrzymanie moczu, co należy zrobić?

Najlepiej  zgłosić się do lekarza. Diagnostyką i leczeniem nietrzymania moczu zajmują się głównie ginekolodzy i urolodzy. Można także zgłosić się do lekarza rodzinnego, aby wykonał podstawowe badania. Specjalista przeprowadza wywiad z Pacjentem (badanie podmiotowe), przeprowadza badanie ginekologiczne (badanie przedmiotowe), zaleca wykonanie podstawowego badania moczu. Konieczne jest również badanie usg  (badanie obrazowe) układu moczowego z uwzględnieniem oceny struktur dna miednicy i cewki moczowej tzw. PFS-TV-USG

Niestety lekarz potwierdził, że mam nietrzymanie moczu, czy to oznacza operację?

Sposób leczenia zależy od rodzaju, czyli typu nietrzymania moczu oraz uciążliwości objawów. Operacja to zawsze ostatnie z proponowanych rozwiązań i tylko w postaci czystego wysiłkowego nietrzymania moczu. Zawsze proponuję Pacjentowi kilka etapów, zaczynamy od leczenia farmakologicznego i indywidualnej rehabilitacji z doświadczonym rehabilitantem specjalizującym się w uroginekologii, a gdy te rozwiązania nie przyniosą oczekiwanych rezultatów pozostaje nam procedura zabiegowa. 

Na czym polega taki zabieg?

Wykonywane zabiegi polegają na wprowadzeniu pod cewkę moczową specjalnej taśmy, w celu uniesienia i podparcia cewki moczowej. Metoda ta jest mało inwazyjna, wymaga niewielkiego nacięcia tkanek pochwy. Za pomocą najnowszych technik i zestawów operacyjnych właściwy zabieg zakładania taśmy można wykonać sprawnie w krótkich znieczuleniach dożylnych. Ważna jest współpraca przed zabiegiem i ustalenie oczekiwań. Po operacji nie występują dolegliwości bólowe, ale należy przestrzegać pooperacyjnych zaleceń oraz rozpocząć rehabilitacje . Okres zwolnienia od pracy wynosi 2–6 tygodni i po tym czasie można wrócić do zwykłej aktywności fizycznej. Ustąpienie wysiłkowego nietrzymania moczu, uzyskuje się u ok. 80% kobiet, a u dalszych kilkunastu występuje poprawa.

Jestem w 8 miesiącu ciąży i zauważyłam, że mocz wypływa mimowolnie podczas kaszlu czy kichnięcia.

Rosnące dziecko a wraz z nim rozszerzająca się macica wraz z wodami płodowymi w trzecim trymestrze ciąży wypełnia sporą część jamy brzusznej. Rośnie wtedy ciśnienie śródbrzuszne które podczas kaszlu, kichania czy głośnego śmiechu potęguje to napieranie. A ponieważ pęcherz moczowy jest pod koniec ciąży już mocno ”przyduszony” przez rosnące dziecko to taki wyciek moczu zdarza się często. Po porodzie objawy zmniejszą się ale warto udać się do fizjoterapeuty aby ocenił siłę mięśniową i pokazał odpowiednie ćwiczenia.

Na czym polega rehabilitacja w nietrzymaniu moczu?

Rehabilitacja w nietrzymaniu uzależniona jest od tego kogo dotyczy. Inaczej będzie wyglądała u kobiety w ciąży, inaczej u młodej mamy a jeszcze inaczej u pani w okresie menopauzalnym. Jedno jest pewne. Rehabilitacja jest bezbolesna, polega na edukacji pacjentki w zakresie codziennych czynności i wymaga cierpliwości, ponieważ jak każdy mięsień również mięśnie dna miednicy wzmacniają się stopniowo. Po jednym treningu niestety nic się nie zmieni.

dr n. med. Mariola Sosnowska, specjalista w dziedzinie uroginekologii, mgr Danuta Stegenta- fizjoterapeuta